اتریوم به عنوان یکی از برجستهترین و پرکاربردترین بلاکچینها در جهان شناخته میشود. این شبکه با ارائه قابلیتهای نوآورانهای مانند قراردادهای هوشمند، پایهگذاری برای توسعه برنامههای غیرمتمرکز و توکنهای دیجیتالی بوده است. با این حال، با افزایش محبوبیت و کاربرد اتریوم، مسائلی نظیر ازدحام شبکه، هزینههای بالای گس و محدودیتهای مقیاسپذیری به چالشهای اساسی تبدیل شدهاند. راهحلهای لایه 2 (Layer 2) به عنوان جوابی به این چالشها مطرح شدهاند. در این مقاله به تشریح مفهوم لایه 2 در اتریوم و اهمیت آن میپردازیم.
تعریف لایه 2 اتریوم:
لایه 2 اتریوم به مجموعهای از راهحلها و پروتکلهایی گفته میشود که بر روی بلاکچین اتریوم (لایه 1) قرار میگیرند و هدفشان بهبود کارایی و مقیاسپذیری شبکه است. این راهحلها با انجام بخشی از فرآیندهای محاسباتی خارج از زنجیره اصلی (off-chain)، به کاهش بار شبکه و هزینههای تراکنش کمک میکنند. لایه 2 نه تنها مشکلات مقیاسپذیری را حل میکند بلکه به توسعهدهندگان امکان میدهد تا برنامههای کاربردی پیچیدهتر و کارآمدتری را ایجاد کنند.
راهحلهای لایه 2 متنوعی وجود دارند که هر کدام با استراتژیهای مختلفی به بهبود شبکه اتریوم کمک میکنند. مهمترین انواع این راهحلها عبارتند از:
رولآپها (Rollups):
رولآپها دادههای تراکنشها را در خارج از زنجیره اصلی پردازش میکنند و تنها دادههای خلاصه و نتیجه نهایی تراکنشها را به شبکه اتریوم برمیگردانند. این کار باعث کاهش بار شبکه و افزایش تعداد تراکنشهایی میشود که در هر بلاک میتوان انجام داد. رولآپها به دو دسته اصلی Optimistic Rollups و ZK-Rollups تقسیمبندی میشوند.
شبکههای حالت کانال (State Channels):
State Channels روشی است که در آن تراکنشها در یک کانال خصوصی بین طرفین انجام میشود و تنها کارمزد اولیه و نهایی در شبکه اتریوم ثبت میگردد. این روش برای مواردی که نیاز به تراکنشهای مکرر بین دو طرف وجود دارد، بسیار مفید است.
پلاسما (Plasma):
پلاسما یک سیستم درختی از بلاکچینها است که به شبکه اتریوم متصل میشود. در این سیستم، تراکنشها در یک بلاکچین جانبی (child blockchain) انجام شده و تنها موارد ضروری به بلاکچین اصلی (parent blockchain) منتقل میشوند.
مسئله مقیاسپذیری یکی از چالشهای اساسی بلاکچینهای نسل اول و دوم است. با افزایش تعداد کاربران و تراکنشها، شبکههایی مانند اتریوم با کندی و افزایش هزینهها مواجه میشوند. لایه 2 با فراهمکردن راهحلهایی برای این مشکلات، به اتریوم این امکان را میدهد که بتواند به رشد خود ادامه دهد و در عین حال تجربه کاربری بهتری را ارائه دهد. این امر به ویژه در دنیای فزاینده دیفای (DeFi) و توکنهای غیرمعاوضهپذیر (NFTs) که به تراکنشهای سریع و ارزان وابسته هستند، اهمیت بیشتری پیدا میکند.
راهحلهای لایه 2 اتریوم موتور محرکهای برای تکامل و توسعه بلاکچین اتریوم هستند. آنها با کاهش ازدحام شبکه و هزینههای تراکنش، در حال بازکردن درهای جدیدی به سوی ابداعات و فرصتهای نو در حوزه فناوریهای بلاکچینی هستند. با توجه به این پیشرفتها، آینده اتریوم و کاربردهای آن بیش از پیش روشن و امیدوارکننده به نظر میرسد